Belgesele doneyim. Ilk bolumu yemekler hakkinda. Farkli toplumlarin yedikleri farkli hayvanlarin, bati toplumuna ne kadar tuhaf gelebilecegi gosteriliyor. Benim en tuhafima giden yemek Hindistan'a ait olan bir yemek. Hamile koyunu kesip, karnindan bebegi(kuzucuk) alip bu bebegi yemek yapmak. İlk basta oldukca canice gelen bu yemege, yemegi yapan kisi soyle bir bakis acisi getiriyor. Yumurta yemekten ne gibi bir farki var? Sonucta o yumurtadan da tavuk cikacakti. Bir degisik yemek ise, Afrika'da yenilen fare cevirme idi. Bu fare yemegi, o kabilenin misafirlere sundugu en onemli yemekleri imis. Fare avi zor oldugundan, bu yemegi yapmak ve bunu misafire sunmak cok buyuk bir kibarlikmis. Turkiye'de yedigimiz en garip yemekleri dusundum, kokorec-mumbar-iskembe corbasi belki baska toplumlara tuhaf gelebilir.
Diger bir bolumde dis gorunusteki tabulara geciliyor. Dovmenin bircok kulturde hala tabu oldugunu ve insanlarin dovmelilere karsi olan onyargilari gosteriliyor. ABD'de dovme cok yaygin. Dovme yaptiran insanlar da normal insanlar. Mesela ustte fotografini cektigim arkadasim yazilim uzmani. Gayet normal bir hayati var ama muhafazakar birinin onu tanimadan yapacagi yargilar onu tuhaf kategorisine sokabilir. Turkiye'de de hala dovme bir tabu ya da aykiri olma durumu. Oysa bence kina yapmaktan veya sac boyamaktan hicbir farki yok. Kisisel bir tercih. Japon toplumunda da bir zamanlara yakuzalar dovmeli gezermis ve gunumuzde japon halki dovmelilere cok fazla onyargi besliyormus. Bir dovmeli Japon profosor, dovmelerine fondoten surup ders vermeye gidiyor mesela.
Bir baska tabu konu da escinsellik veya cinsiyet degistirme konulari. Tek tanrili dinlerin getirdigi kurallar ile birlikte, cogu toplumda escinselligin aciklanmasi veya konusulmasi tabu bir konu iken budist uzak dogu ulkelerinde escinsellik ve cinsiyet degisimleri bir onceki yasamla iliskilendiridiginden normal karsilaniyormus. Yukaridaki fotograf da benim sanat eserim, caddemdeki lezbiyen barin mudavimlerinden abla:)
Bir baska konuda guzellik kavrami.Ilk once yine bir kabileden dis duzeltme toreni geliyor. Bir kadinin disleri cekic ve iv yardimiyla ucgen hale getiriliyor. Bu kabilede kadinlarin ucgen disli olmasi guzellik gosterisiymis. Biz bu cileli operasyonun ne kadar sacma oldugunu dusunurken birden bati toplumundaki insanlarin spor salonunda vucut sekli yapma cabalari veya estetik ameliyatlar gosteriliyor. Birden ilk basta sacma gelen bu dis duzeltme isinin kulturel bir farklilik oldugunu anliyoruz. Bati toplumlari da guzellik anlayisi ugruna cok daha beter acilar cekmekte.
Baska tabular ise bazi mesleklere karsi. Hangi meslegi yapmazsiniz gibi bir soruyla baslayip dunyadaki tuhaf meslekleri gosteriyor. Tabii bu meslekler seciminde, korkularimiz ve tiksintilerimiz goz onune alinmis. Bir tuhaf meslek olan dericilik Fas'ta bir tabakhanede cekilmis. Saatlerce koyun postlarinin nasil deriye donustugu gosteriliyor. Dayanilmaz kokular, kurtlanmalar, saatlerce deriyi igrenc bir ortamda cigneyen cocuklar-gencler gosteriliyor. Turistler, Fas'ta ozellikle bu mekana gitmek istiyorlarmis, kendi sinirlarini zorlamak icin belki.
Ilginc olan baska bir meslek, cesed toplayiciligi. Meksika'da ek paraya ihtiyaci olan insanlarin kaza gecirip olen veya intihar eden insanlarin cesetlerini toplamasi. Sanirim cesetle ilgili hicbir isi yapamam. Bizim toplumumuzda olan, ölü yikama isini de kesinlikle yapamam mesela. Ya da burada olan cenaze evinde cesede makyaj yapma isini.
Bir baska tabu konusu: uzakdoguda bir koyde, kadinlarin birden fazla erkekle evlenmesi. Aslinda sebeplere bakinca olay cok tuhaf gelmiyor. Fakir bir koy bu. Genelde hayvancilikla gecinen. Birden fazla erkek kardes ayni kadinla evleniyor, boylece her evlenene ev acma derdi kalmiyor. Tum erkekler ayni aileden geldigi icin, aile butunlugu de korunuyor. Ayrica, bir kadin ayni anda sadece bir bebege hamile olabilecegi icin dogal bir sekilde cocuk sayisi kontrol altinda tutuluyor. Bu koy halki, tv koylerine gelene kadar bu durumun normal oldugunu dusunuyorlarmis. Ama tv ile birlikte bati kulturunde bu tur evliliklerin olmadigini ogrenmek sok etkisi yaratmis onlarda. Dogrusu koyun sartlarinda bana polygami normal geldi. Erkeklerin birden fazla kadinla evlenmesinden cok daha mantikli bir olay, keske nufusu patlayan ve konut sorunu ceken tum ulkelere yayilsa:)
Daha baska bolumlerde, binlerce ilginclik gosterilmekte.
Sahnede sise yiyen insanlar, civiler ustunde yatip baskalarini eglendirenler gosteriliyor.
Farkli sekillerde iyilesme yontemleri gosteriyorlar, suluk ile zehrin disari atimi ve ari sokmasinin bagisiklik sistemini guclendirmesi gibi methodlar.
Anneleri hapishanede olan kucuk cocuklarin hapiste buyumesi. Bu bizim kadin hapislerinde cokca gorunen birsey oldugundan ben yadirgamadim.Ama batili adalet sistemi, cocugu anneden ayirarak annenin ceza cekmesini amacliyor, cocugun ceza cekmesini degil.
Baska bir konu, kucuk yasta calisma hayatina giren cocuklar.Bu da bizim toplumda cok yaygin. O yuzden garipsemiyoruz ama ABD gibi bir ulkede 10 yasinda tamirci ciragi diye bir olgu yok ve bir batili ulkenin garibine gidiyor bu cocuk isciler.
Diger ilginclikleri, belgesel serisinden izleyebilirsiniz. Farkli bolumlerinden kucuk videolar surada.
Sonuc: Toplumdaki tabularla yuzlesmekten ziyade sinirlarinizi zorlayabilecek bir belgesel. Cok surukleyici ve emek verilmis. Farkliliklara ne kadar aciksiniz? Ne kadar acik fikirli-acik yureklisiniz? Onyargilariniz hayatinizda ne kadar yer kapliyor? Gibi sorular sorduruyor ve bir sekilde sizin zayif bir noktanizi kesinlikle buluyor. Dunyanin farkli koselerinden, farkli yasamlar ilginizi cekerse izlemeniz tavsiye olunur.
Not:Sadece 2 ve 3 nolu fotolar benim. Digerleri National Geographic fotografcilarinin.Onlar gibi fotograf cekemeyecegimi yuzume carpti bu belgesel:)
1 comment:
Cok guzel ve ilgi cekici bir yazi olmus. Gercekten de guzellik anlayisimiz, agiz tadimiz..vb gibi hersey aslinda ne kadar goreceli. Hepsi toplumsal ve cevresel kosullandirmanin bir urunu. Gecenlerde bir pet shop'ta bir bebegin gayet rahat kocaman bir yilana elini uzatip onu sevmesinden anladim ben de bunu! Bebekler daha once kosullandirilmadiklari icin herseye bizden cok daha onyargisiz yaklasiyorlar.
Iyi haftasonlari
Moonie
Post a Comment