rashomon

Akira Kurasowa'nin 1950 yapimi bir filmi. Imdb'de 8.4 puani var ve ilk 250'de 72.sirada. Imdb'deki ilk 250 filmi seyrettim demek adina, bu filmi de seyrettim.


Film yagmurlu bir gunde Rashomon adli bir tapinakta basliyor. Bir rahip ve bir ormanci
sahitlik yaptiklari bir cinayet davasindan cikmis, anlatilan hikayeler kafalarini karistirmis biraz. Bu arada mahkeme cok degisik. Sadece taniklari ve olaya karisanlari goruyoruz. Karar veren ve soru soranlar yok. Sorulari da duyamiyoruz. Cevap veren kisi soruyu tekrarliyor. Biz de boylece ne soruldugunu ogreniyoruz.


Cinayete sebep olan olaylar soyle gelisiyor. Bir adamla karisi bir ormanda bir yere gidiyor. Kadin at ustunde gidiyor, kocasi bir elinde atin yulari ile yuruyor. Kadin yuzunu tul ile orten degisik bir sapka takmis. Yani kadinin yuzunu uzun bir sure gormuyoruz. O sirada ormanda uyuklamakta olan bir haydut'un yanindan geciyorlar. Haydut bunlari suzuyor, sonra uykusuna donuyor. O arada hafif-tatli bir ruzgar esintisi oluyor, haydut esintinin etkisiyle gozlerini aciyor. Ayni ruzgar kadinin tullu sapkasini araliyor ve kadinin yuzu goruluyor. Bu ruzgar cok hos bir ayrintiydi. O yuzden anlatayim dedim. Kadinin acilan yuzu asagida.


Haydut kadinin yuzunu gorunce tekrar uyuyamiyor. Kocasini bir yere baglayip, kocasinin onunde kadina tecavuz etme planini kurup, plani gerceklestiriyor. Bu tecavuz olayindan sonra kadinin kocasi olduruluyor. Ama bu olum sekli haydut, kadin ve olen adam tarafindan baska baska anlatilmakta. Olen adamin ruhunu cagirip mahkemede konusturuyorlar, o yuzden onunda ifadesi aliniyor. Garip ama gercek. Her neyse olumun gerceklesme sekli 3 kisi tarafindan soyle anlatilmakta:

-Haydut tecavuze kadinin direnmedigini, hatta kendini ona verdigini soyluyor. Ve kahkahalarla atiyor. Cok sinir bozucu bir gulusu var bu haydutun. Neyse tecavuz sonrası haydut, kadinin bu olayi bilen iki kisinin olmasindan utandigini, bu utancla yasayamacagini soyledigini ve haydutla kocasini duelloya zorladigini, duelloyu kazananla yasamina devam edecegini soyledigini soyluyor. Duelloda iki tarafinda iyi oldugunu ama sonucta kocasini oldurdugunu soyluyor. Cinayet sonrasi kadinin kacmis oldugunu ve onu bulamadigini da ekliyor savunmasina.

-Kadin haydutun tecavuz sonrası kactigini soyluyor. Elleri bagli kocasiyla yalniz kaldiklarini ve kocasinin ona suclayici gozlerle baktigini, bu bakislara dayanamadigi icin kocasina beni oldur dedigi ve o arada bayildigini, ayildiktan sonra kocasinin olu oldugunu soyluyor.

-Ruh aleminden gelen koca karisinin hayduta kacmak istedigini, haydutun da kadinla evlenmek istedigini, kadinin hayduttan kocasini oldurmesini istedigini soyluyor. Ama sonucta intihar ederek oldugunu soyluyor. Boylece olu oldugu hala onurunu koruyor.

Mahkemede cinayet olayini gormedigini soyleyen ormanci bir adam bu tapinakta cinayeti gordugunu ve gordugunun bu uc hikayeden de tamamen farkli oldugunu soyluyor. Ormancinin hikayesi: Haydutun kadina tecavuz ettigi, sonra kadina evlenme teklifi ettigini, kadinin kabul etmeyip kocasinin yanina gittigini, kocasinin kadini onur-lekelenmesi nedeniyle reddettigini, bunu goren haydutun da birden kadindan vazgectigini, kadinin olaylar karsisinda sinir krizi gecirip ikisini asagilayan bir konusma yaptigini ve bu konusma sonucu duellonun gerceklestigini, ve haydutun kocayi oldurup kactigini soyluyor.

Bu hikaye anlatislari bittiginde yagmurlu tapinakta bir bebek bulunuyor, tapinakta dinlenen adamlardan biri bebegin kimanosunu calmak isteyince olayi anlatan ormanci ile bebegin kimonasini calmaya calisan adam arasinda tum insanlarin bir kavga oluyor, iki taraf da birbirini bencillikle ve yalancilikla sucluyor. Bu bebek olayi senaryoya sonradan eklenmis, o yuzden de cok siritiyor. Oss'de hangi cumle paragrafla ilgili degildir sorusunun filmvari sekli olan hangi sahne filmle ilgili degildir sorusuna cevap teskil etmekte.

Film boyunca yagan yagmur ormanci ve diger sahidin kafasindaki kusku arttikca artmakta. Filmin sonunda gunes cikmakta. Bu gunes'de bir yorumcuya gore insanogluna yine de guvenebilecegimize dair umudu simgelemekte.

Sonuc: Film hakkindaki yorumum: biraz eski ve bazen sikiliyor insan tum bu cinayet ayrintilarindan, yine soyluyorum haydutun gulmesi cok sinir bozucu. Filmin anafikri: bir olaya olayin icinden bakis son derece ozneldir. Birseysel duygular, onur ve gurur gibi etkiler, olayi yanlis yorumlamaya hatta hatirlamaya neden olur. Bu etkilerle "somut gercek" son derece carpitilabilir. Hatta olayi yasayanlar somut gercege degil kendi yarattiklari gecege inanirlar. Bu aralar feminist oldugum icin su yorumu da yapmadan gecmeyim, kadina haydut tecavuz etti, ama kadin suclu oldu, kocasinin onurunu yerle bir eden kadin oldu. Sonucta da namus cinayeti islendi. Biktim bu erkek egemen namus dayatmalarindan. Bu kadar diyorum filmle ilgili. Baska bir filmde bulusmak uzere.

Kucuk bir not: Youtube'da filmin tamami bulunabilir.